Όπως κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο το οποίο στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας προμηθεύει προϊόντα ή προσφέρει υπηρεσίες στους καταναλωτές, έτσι και οι ασφαλιστικές εταιρίες υπόκεινται στις προστατευτικές ρυθμίσεις του δικαίου προστασίας του καταναλωτή. Ειδικότερα, όσον αφορά στις ασφαλιστικές εταιρίες, πρέπει να δίνεται προσοχή στις διατάξεις περί των γενικών όρων συναλλαγών και των καταχρηστικών γενικών όρων, η εφαρμογή των οποίων μπορεί να οδηγήσει στην ακυρότητα όρων ασφαλιστηρίων συμβολαίων.
Ως γενικοί όροι συναλλαγών (ΓΟΣ) ορίζονται όροι οι οποίοι έχουν διατυπωθεί εκ των προτέρων για μελλοντικές συμβάσεις, στην περίπτωση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων πρόκειται για όσους όρους είναι ήδη διατυπωμένοι και προτείνονται στον ασφαλισμένο προς έγκριση και υπογραφή. Από τους ΓΟΣ διαφοροποιούνται οι ειδικοί όροι, οι οποίοι δηλαδή συμφωνούνται κατόπιν ατομικής διαπραγμάτευσης με τον ασφαλισμένο.
Η νομοθεσία θέτει ορισμένες προϋποθέσεις προκειμένου ένας γενικός όρος να είναι δεσμευτικός για τον ασφαλισμένο. Συγκεκριμένα πρέπει να είναι εμφανής, ευανάγνωστος και γραμμένος στην ελληνική γλώσσα. Εννοείται επίσης ότι ο ασφαλισμένος πρέπει να είχε τη δυνατότητα να ενημερωθεί και να κατανοήσει το περιεχόμενό του. Σε περίπτωση αμφιβολίας, οι γενικοί όροι ερμηνεύονται υπέρ του ασφαλισμένου.
Πότε όμως ένας γενικός όρος κρίνεται καταχρηστικός;
Είναι δυνατόν ένας γενικός όρος, παρότι έχει καταστεί γνωστός και σαφής στον ασφαλισμένο, να θεωρηθεί άκυρος λόγω καταχρηστικότητας με βάση τη νομοθεσία προστασίας του καταναλωτή αλλά και τις γενικές διατάξεις του αστικού δικαίου. Σε γενικές γραμμέςκαταχρηστικοί μπορεί να θεωρηθούν όροι οι οποίοι, λαμβανομένων υπόψη της φύσης και του σκοπού του συμβολαίου καθώς και των συνθηκών, δημιουργούν μια ανισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μερών. Προκειμένου για ασφαλιστήρια συμβόλαια συνηθέστερα προβάλλεται η καταχρηστικότητα ρητρών απαλλαγής, οι οποίες παρότι δεν απαλλάσσουν τον ασφαλιστή από την υποχρέωσης αποκατάστασης της ζημίας του παθόντος, του δίνουν το δικαίωμα να στραφεί αναγωγικά κατά του ασφαλισμένου μετά την καταβολή. Ενδεικτικά έχει κριθεί καταχρηστική:
- Η απαλλαγή λόγω μη τήρησης όρων ασφαλιστικής κάλυψης από τον ασφαλισμένο, όπως είναι τα όρια βάρους φορτίου και η τήρηση συγκεκριμένων μέτρων ασφαλείας, εφ’ όσον η παραβίαση των όρων αυτών δε συνδέεται αιτιωδώς με την επελθούσα ζημία. Είναι ωστόσο δυνατή η απαλλαγή εάν από το κείμενο του ασφαλιστηρίου συμβολαίου προέκυπτε σαφώς ότι η παραβίαση των όρων αυτών θα απάλλασσε τον ασφαλιστή ακόμη κι αν δε σχετίζεται με την επέλευση της ζημίας.
- Η επιβολή της υποχρέωσης στον ασφαλισμένο να προσκομίζει κάθε έγγραφο της δικογραφίας ποινικής ή αστικής δίκης διεκδίκησης αποζημίωσης, καθώς πρόσβαση στη δικογραφία έχει και ο ασφαλιστής.
- Η επιβολή της υποχρέωσης στον ασφαλισμένο να δηλώσει όλα τα περιστατικά που κρίνει απαραίτητα για την εκτίμηση του κινδύνου εάν δε τίθενται συγκεκριμένα κριτήρια ή ερωτήσεις και η μη δήλωση δεν οφείλεται σε δόλο.
- Η παρακράτηση εισφορών σε περίπτωση ακυρότητας της ασφάλισης λόγω πεπλανημένης δήλωσης.
- Ο υπέρμετρος περιορισμός της προθεσμίας ειδοποίησης του ασφαλιστή, για παράδειγμα 7 ημέρες από την εισαγωγή στο νοσοκομείο, η παρέλευση της οποίας συνεπάγεται την απαλλαγή του.
- Η υποχρέωση του ασφαλισμένου να αποδείξει ότι δε συντρέχει περίπτωση εξαίρεσης από την ασφαλιστική κάλυψη.
- Καταχρηστικοί θεωρούνται και οι γενικοί όροι που αποκλίνουν ουσιωδώς από νομικές διατάξεις.
Κατά τα άλλα, γενικοί όροι είναι ισχυροί εάν δεν είναι αόριστοι ή καταχρηστικοί και έχουν εγκριθεί από τον ασφαλισμένο. Υπό τις ανωτέρω προϋποθέσεις, η αποδοχή των όρων από των ασφαλισμένο μπορεί να προκύψει και σιωπηρά, όπως με την καταβολή των ασφαλίστρων.
Το ζήτημα της εγκυρότητας των ασφαλιστικών όρων είναι περίπλοκο και απασχολεί τόσο τους ασφαλισμένους και την ασφαλιστική αγορά, όσο και τα δικαστήρια τα οποία καλούνται συχνά να αποφανθούν επί του θέματος. Προκειμένου να αποφευχθούν χρονοβόρες και πολυδάπανες δικαστικές διαμάχες, καθώς και η ενδεχόμενη ζημία των ασφαλιστικών εταιριών μέσω της ακύρωσης ασφαλιστικών όρων, συνιστάται η προσεκτική κατάρτιση των ασφαλιστηρίων συμβολαίων κατόπιν νομικής συνδρομής καθώς και η πλήρης ενημέρωση των ασφαλισμένων για το περιεχόμενο των όρων τους.
Πηγή: insuranceworld.gr
Write a comment: